Trong sách: Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, tác giả Trần Dân Tiên, NXB Sự Thật, Sở Thông tin Văn hóa Sài Gòn – Gia Định tái bản 1975 có đoạn: "Đến Đa-ca, bể nổi sóng rất dữ. Tàu không thể vào bờ. Cũng không thể thả ca-nô xuống vì sóng rất to. Để liên lạc với tàu, bọn Pháp trên bờ bắt những người da đen phải bơi ra chiếc tàu. Một, hai, ba, bốn người da đen nhảy xuống nước. Người này đến người kia, họ bị sóng bể cuốn đi.

Cảnh tượng ấy mọi người coi là thường. Nhưng điều đó làm cho anh Ba hết sức cảm động, anh khóc. Ngạc nhiên tôi hỏi tại sao? Anh Ba buồn rầu trả lời tôi:

- Những người Pháp ở Pháp phần nhiều là tốt. Song những người Pháp thực dân rất hung ác, vô nhân đạo. Ở đâu chúng nó cũng thế. Ở ta, tôi cũng thấy chuyện như thế xảy ra ở Phan Rang. Bọn Pháp cười sặc sụa trong khi đồng bào ta chết đuối vì chúng nó. Đối với bọn thực dân, tính mạng của người thuộc địa, da vàng hay da đen cũng không đáng một xu”.

Trong cuốn sách: Bản án chế độ thực dân Pháp, tác giả Nguyễn Ái Quốc, tái bản lần thứ 3, NXB Sự Thật, 1975, cũng có viết về việc mở đường lên Đà Lạt (nay là quốc lộ 27 thuộc Ninh Thuận:

- "Trên đường đi lên cao nguyên Lang-biên, đi lên rừng xanh núi đỏ, nơi mà thần chết đang đợi chờ, từng đoàn người dân đi tạp dịch hoặc đi phu trưng tập, lương thực thiếu thốn, có ngày không có lấy một hột cơm vào bụng, họ đã bỏ trốn từng đoàn, hoặc nổi dậy chống lại, và mỗi khi như thế là bị bọn lính áp giải đàn áp ghê rợn, xác họ rải khắp dọc đường”.

Qua 2 đoạn văn này, người đọc hiểu được rằng, trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, nơi đã từng đi qua, hoặc qua tài liệu báo chí đương thời, Bác luôn quan tâm tìm hiểu, quan sát đời sống nhân dân mọi miền tổ quốc đang bị Pháp thống trị. Bác luôn ghi chép để viết sách, viết báo đấu tranh chống thực dân Pháp.